L’influence de la langue arabe sur le tamazight (Kabyle) dans le milieu scolaire (4ème et 5ème AP)

Loading...
Thumbnail Image

Date

2022

Journal Title

Journal ISSN

Volume Title

Publisher

Université Mouloud Mammeri Tizi-Ouzou

Abstract

Leqdic-agi yebna ɣef twekkit n tutlayt taɛrabt, di temslayt taqbaylit iwakken ad n-zzar tamuɣli nsen ɣef tutlayt n tmaziɣt d waazal-is deg uselmed . Nessudem-d leqdic-agi seg wayen nettwali deg wannar, ɣef wanect-a i d-nefka tamukrist-agi : -Amek tettak afud tutlayt taɛrabt d wamek armi t-tteɛawan inelmaden wakken ad sɛun agmuḍ yelhan ? -Tutlayt taɛrabt tewkkit inelmaden ɣef iselmaden n tmaziɣt . -Nwala dakken tutlayt tamaziɣt tesɛa timukrisin iwakken inelmaden ad t-walin tutlayt n uzekka . Tutlayt n tmaziɣt t-twassen s waṭas n tmukrisin acku anelmad ibeddu anelmed s tutlayt n taɛrabt ɣef wanecta nefka-d asetaqsi-agi id iteddun : Amek tutlayt taɛrabt tettewkit deg uselmed n tutlayt tamaziɣt ? Agzul i yixef wis sin Tasleḍt taddadant i teflwiyin : Nsaweḍ ad d-nefk agzul i uxeddim-nneɣ xas akken leqdic-agi wezil , acku yewwi-d ɣef yiwen n usentel yesɛan azal d ameqqran di tmetti . Ladɣa iseggasen-agi ineggura . Nekni deg yixef-agi neddem-d amesqsi id-nebḍa ɣef yinelmaden n uɣerbaz amezwaru ɣef tmuɣli-nsen deg tutlayt tamaziɣt. Deg uḥric amezwaru nexdem tasleḍt i wesqsi i nefka i yinelmaden n uɣerbaz amezwaru. Dɣa dina i d-nufa agmuḍ deg teflwiyin a) Tafelwit n laɛmar d tuzzuft b) Tafelwit n wammas n umetti c) Tafelwit n waddad Sumata neger tamawt ɣef tfelwin newala tuget inelmaden d untiyen deg-sent (52) ma d imalayen(48) , axaṭar ɣef tikelt, nemmud 120 imesaqsiyen , deg tfelwit tamenzut aṭas n yinalmaden lɛmer-nsen gar (9ans-10ans) , ma d tafelwit tis snat deg wemanas ametti amata tuzuf n unti 44% , tuzuft n umalay 30% , acku amur ameqqran d imesdrar. Ma tafelwit tis kraḍ , d tiririt n yinelmaden untiyen tid yemalen ɣer tutlayt tamaziɣt 27%, ma d taɛrabt 21%, tafransist 7%, ma d inelmaden imalayen wid imalen ɣer tmaziɣt 19%, taɛrabt 18% ,ma d tafransist 8%. Dakken nwalla di tfelwiyin-agi imara n yinalmaden tutlayt-nsen tamenzut d taqbaylit. Tasleḍti nexdem i teflwiyin seg (5-13) yal yiwen deg-sen amek i yettwali tutlayt tamaziɣt . Tiririt ɣef usetqsi, 5 deg-sen d wid i d-yenan ‘ih’ deg unti 40% , ma d amalay yesɛa 39% , ma d wid i d-yenan ‘alla’deg unti 13% , ma d amalay nesɛa 8%. Tasleḍt nexdem iseteqsiyen niḍen ɣef yiwen wudem . Akayad n tutlayt n tmaziɣt , llan wid id-yefkan tamuɣli yelhan ɣef ukayad-agi , axaṭar tetteɛawan-iten, ma yella d wiyaḍ nniḍen mgal , acku ttafen-d aṭas n wuguren deg tutlayt n tmaziɣt. Ma deg uḥric wis sin d tasleḍt n umesqsi immud i yinelmaden n uɣarbaz amezwaru n At Ƹissa Mimun di temnaḍt n At Wagnun ‘’Les frères Hadj Ali’’di temnaḍt n Buɣni dakken n-ruḥ ɣer uɣarbaz i d-yegan di temdint n Tizi Wezzu.’Tacucht Ali’ Nsiweḍ ad d-nnaf agmuḍ deg teflwiyin, ama tifelwiyin (51 19) yiwet n tesleḍt i nexdem. Yella cwiṭ n umgared gar inelmaden untiyen arran-t-id ukk ɣ ef yisetqsiyen ma d imalayen setahzayen maci d kra. Leqdic-agi nexdem yessiweḍ ad n-ẓẓar addud d temna arwayin n yinelmaden ɣef tutlayt n tmaziɣt timarwayin d umgared yellan akked tutlayin niḍen , wanzar uguren d tucḍiwin id tt-mlilin inelmaden s umata nniḍen akken ad d-nwali aserwes yellan gar wid yebɣan d wid yugin ad seɛdin tutlayt n tmaziɣt deg uɣarbaz amezwaru d ubeggen ma yella n leqdic-agi tasleḍt nnaɣ t-siweḍ ɣer yiswi, nwalla addud d wazal tesɛa tutlayt n tmaziɣt deg uselmed n yinelmaden. Tamaziɣt tettɛawan aṭas inelmaden , acku tuget n yinalmaden ḥarcen deg-s imi d nettat i tutlayt tayemmat tettas-asen-d teshel. Ihi ma nger tamawt kan aṭas n yinelmaden i waken ad d-awin agmuḍ yelhan s yinna dayen yesefraḥen mliḥ ɣef useḥbiber ɣef tutlayt tamaziɣt.

Description

64 p.; Tabl.; 30 cm. (+ CD-Rom)

Keywords

Citation

Linguistique et didactique