L’enseignement/apprentissage de la langue amazighe aux apprenants arabophones dans le cycle primaire
Loading...
Date
2020
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
UNIVERSITE MOULOUD MAMMERI TIZI-OUZOU
Abstract
Tamaziɣt d tutlayt i ttmeslayen yimezdaɣ n tefriqt n ugafa, ɣas akken tessaweḍ ɣer tizi
n wass-a imi tuɣal tesɛa azal-is, maɛna tɛedda-d deg waṭas n talliyin d wuguren a ladɣa deg
wayen yeɛnan tasegmisent d uselmed, teqqim deg timawit i waṭas n leqrun acku ur tt-ttarun
ara, tesɛa assaɣen akked tutlayin-nniḍen tiberaniyin am taɛrabt d tefransist, imi aṭas n
wawalen i d-tewwi seg-sent.
Ihi, ass-a ma nekcem ɣer yiɣerbazen yellan di temdinin n tizi-wezzu ad naf inelmadennsen
xelḍen : wa yettmeslay s teqbaylit, wayeḍ s taɛrabt. Tamazight d tin yezdin imdanen
merra, ur teqqim ara kan deg wakal-is, teffeɣ ula ɣer tmura n berra, acku yal win i ttihemmlen
ilmed-itt ɣas ulamma tewɛer-as di tazwara. Ɣef waya ad naf aṭas n yiselmaden n
tmaziɣt yettiwɛir-asen uselmad-is, aladɣa anda llan wid yettmeslayen s teqbaylit akked wid
yettmeslayen s taɛrabt. Amek ara iqabel taswiɛt imi ilaq fella-s ad d-yaf tarrayin ara yefrun
ugur-agi, imi yal aselmad iswi-ines, di taggara n temsirt-is inelmaden akk ad gzun.
Deg unadi-agi-nneɣ i nexdem ɣef wayen yeɛnan aselmed n tutlayt n tmaziɣt, deg
uɣerbaz amenzu i yezdin inelmaden iqbayliyen akked yiɛerbawalen, nebɣa ad nẓer amek ara
siwḍen ad d-arun, ad mmeslayen s tmaziɣt. Neɛreḍ ad d-nerr ɣef yisteqsiyen-agi : Dacu-ten
wuguren i d-ttmagaren yinelmaden iɛerbawalen n uɣarbaz amenzu deg ulmad n tmaziɣt ? D
acu-tent tmental i ten-yeğğan ur ttissinen ara ? Amek i ssawaḍen yiselmaden ad d-sfehmen
timsirin n yal ass ? Dacu-tent tarrayin i seqdacen yiselmaden-agi deg uselmed n tutlayt n
tmaziɣt ?
Nefka-d kra n turdiwin am akken d tiririyin ɣef tmukrist-nneɣ, yis-sent ad d-nerr ɣef
yisteqsiyen-nneɣ.
Deg umahil-nneɣ nefren amseqsi d ttawil i nessexdem akken ad d-negmer inefkan n
wannar :
Nexdem 20 yimseqsiyen yal yiwen deg-s azal n 33 n yisteqsiyen (iselmaden,
inelmaden, tarrayin n uselmad), nefreq-iten ɣef yiselmaden n tmaziɣt n uswir amenzu,
yal yiwen seg-sen amek i d-yerra fell-asen.
Deg tezwara, nebḍa axeddim-agi ɣef kraḍ (3) n yiḥricen, deg uḥric amenzu nefka-d
tamuɣli ɣef umezruy n uselmed n tutlayt n tmaziɣt s umata, ma deg uḥric wis sin nmeslay-d ɣef tarrayin yemxalafen i sqedcen neɣ i seqdacen yiselmaden deg uselmed n tmaziɣt, ma deg
uḥric aneggaru (wis kraḍ) nga tasleḍt i wayen i d-negmer sɣur yiselmaden n uswir amenzu.
Deg umahil-agi-nneɣ, newwi-d awal ɣef tarrayin n uselmad yemxalafen i sexdamen
yiselmaden deg uselmad n tmaziɣt iwakken ad sfehmen timsirin-nsen i yinelmaden ama d
iqbayliyen ama d iɛerbawalen .
Seg yimseqsiyen i nefreq ɣef yiselmaden yemxalafen seg temnaḍt ɣer tayeḍ deg
lwilaya n Tizi-Wezzu, nufa-d belli yal aselmad amek i yesselmad tutlayt n tmaziɣt, imi yal
yiwen amek yessawaḍ tiktiwin-is i yinelmaden aladɣa iɛerbawalen.
Seg tririyin n yiselmaden-agi nufa-d belli :
Aswir n yinelmaden iɛerbawalen di tutlayt n tmaziɣt ixus aṭas.
Amur ameqqran n yiselmaden n tmaziɣt sexdamen tutlayin-nniḍen icban taɛrabt akked
tefransist iwakken ad siwḍen ad fehmen yinelmaden aladɣa iɛerbawalen.
100% yid-sen twalin akud yettunefken i tmaziɣt, drus maḍi.
100% n yiselmaden n uswir amezwaru sexdamen s waṭas deg uselmed tugniwin,
amezgun, awellah, iwakken ad Ɛiwnen inelmaden ad gzun ugar.
Aseqdec n yiluɣma s tarrayt n wurar, imi deg uswir amenzu agrud mazzal-it mecṭuḥ,
mazzal-it ad yurar.
Iselmaden-agi tteddun di lebɣi i yinelmaden iɛerbawalen, amek ara d-fken tiririyinnsen
ɣas ma mačči s tmaziɣ, iwakken ad asen-sifsusen taɛkumt fell-asen.
Kra n yiselmaden gar wid i d-nesteqsa, nnan-d: tikwal ttagin-asen ad meslayen taɛrabt
daxel n tzeqqa ideg qqaren iwakken ad ɛarḍen ad meslayen s tmaziɣt xas ma s
tucḍiwin.
Iselmaden akk nnan-d belli inelmaden akk iɛerbawalen ttafen-d uguren deg tira s
tmaziɣt (tinfaliyin s tira).
Yal yiwen gar yiselmaden i d-nesteqsa, d acu n tarrayt i yessexdam deg uselmed, imi
inelmaden mgaraden aladɣa iɛerbawalen.
Ɣer taggara, nessaweḍ ad d-nini belli tutlayt n tmaziɣt am tutlayin-nniḍen, yewwi-d ad
d-naf tarrayt i as-iwulmen i uselmed-ines, aladɣa deg yismilen ideg llan yiɛerbawalen.
Nessaram ad tuɣal ad tt-qqaren akk deg yiɣerbazen n Lezzayer merra. Akken daɣen ad
tesɛu amkan i as-illaqen di tmetti.
Description
30cm; 101p.
Keywords
Citation
ETUDE LINGUISTIQUE