Etude toponymique et hydronymique de la localité de Tizi-Rached : analyse morphologique et sémantique
Loading...
Date
2022
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Université Mouloud Mammeri
Abstract
Akatay i d-swejdeγ, d yiwet n tezrawt i icudden γer ismawen n imukan, ayagi yekcem deg uswir n tesnisemt.
Asentel i d-sbeddeγ : tazrawt n ismawen n imukan n temnadṭ n Tizi Raced. Lliγ sεiγ tabɣest ad d-nadiɣ γef ismawen n imukan n temnadṭ i d-bedreγ ya kan, imi ulac kra ukatay yellan yettwaxedem fell-as.
Jemεeɣ-d azal n 117 n ismawen n imukan, anda seg-sen wid icudden γer tliwa, γer iγezran, wiyaḍ d wid i d-iqsden tuddrin d imukan niḍen. Azal n 58% d ismawen n imukan iḥerfiyen anda ulac aman (Acluḥ ;Adekkar ; Afensu ; Aglalaz ; Aḥmam ; Amalu ; Ameṣlub ; Aqalac ; Aqemmac ; Azeggar ; Belyas ; Buqlal ; Bushel ; Busuḍaf ; Ibehlal ;Icerεiwen ; Ifeknas ; Igufaf ; Igunan ; Iḥmileln ; Irḥuten ; Iseḥnunen ; Tablabalt ;Tanwart ; Tabuqirt ; Tiqiruct ; Tagrart atg.). Azal n 42% d ismawen n imukan uddisen anda ulac aman (Aẓru N Tqicwin ; Aẓru N Σli N Uεumar ; Abaṣan N Umyis ; Abrid N Iselnan ; Abrid N Uxnac ; Aḥriq N Uḥeddad ; Aḥriq N Iεisiwen ; Aseεrur N Ulγem ; Sidi Yaεqub atg.)
Drus maḍi n ismawen n imukan iḥerfiyen i icudden γer tliwa, iγezran, isafen, azal n 3% ( Amdun atg.) wid yellan d uddisen azal n 97% (Amdun N Mḥiddin ; Iγzer N Ugusim ; Iγzer N Fazaz ; Targa N Lqim ; Targa N Uẓru ; Tala N Saylal atg.)
Ixef amenzu, icud γer tesnalγa : walaγ amek i d-tella yal talɣa n yisem n umkan, syin akkin suffeγeγd-d aẓar n yal isem n umkan, anda i d-ufiγ: aẓaren yebnan γef snat n tergalin azal n (32%). Aẓaren yebnan γef tlata n tergalin, azal n (55%). Rnu γer-s aẓaren yebnan s ṛṛebεa n tergalin (11%) ayen i d-yeqqimen d wid yebnan s yiwet n tergalt (2%).
Gar yismawen i d-nejmeε drus maḍi n ismawen ireṭṭalen i d-ufiγ, seg wid i d-yekkan seg tutlayt n tefṛansist amedya (Abaṣan; Ṛṛuc atg.) seg wid i d-yekkan seg tutlayt n taεrabt amedya (Ifeḥman; Adekkar; Ixriben; Taqaεet; Tanwart; Ajeṛṛaf atg.) d acu kan ṭṭaqqa seg-sen kecemn di tesnalγa n tutlyat n tmaziγt (uγalen am akken inaṣliyen, meḥsub frurin-d seg tutlayt n tmaziγt).
Ixef wis sin, icud γer tesnamka : yal isem n umkan, nessuffeγ-d assaɣ-is asnamkan d umkan uγur yeqqen. Dayen iyi-ǧǧan ad siweḍeγ ɣer igemmaḍ-a : sekra n yisem i imud umdan i wadeg, yesεa assaγ akked ugama anda yettidir. Ayagi yemmal-it-id wammud i d-wwiγ : (Aḥmam; Amruǧ n uwtul; Azeggar; Aẓru n tqicwin; Aẓru n ufalku; Imula; Iγil umceddal; Iγzer n ugusim; Targa n lqim; Tablabat; Tansawt; Tabucict: Tala n bururu; Tala n tulmut; Tala n tziri; Tala n yilef; Tala n wudrar; Tala n wulman; Tansawt; Tagemmunt n yirsan; Tiγilt n isisnu; Timizar; Timeγras; Tubraz; Tisegwin; Tariḥant; Umlil atg.)
Kra n ismawen iḥuzaten ubeddel n teγra d ubeddel n imesli, anect-a yewwid akras n unamek n isem n umkan, gar-asen ( Tabuqirt; Tiqiruct; Aqalac atg.)
Llan kra n yismawen n imukan ttwabedlen s yismawen imaynuten : (Tagemmunt n yirsan yuγal d Bushel); (Sidi Raced yuγal d At akerma (di tallit-nni ṭṭrad n Fṛansa) ar taggara d Tizi Raced atg).
Tikti tagejdant i d-sbeddeγ : ufiγ-d dakken ismawen n imukan i imud ugdud amaziγ i sekra temnaḍin yemgarden, ad ten-id-nmager anda niḍen, seg-sen (Amalu; Iγil; Iγzer; Tala; Abrid atg.)
Γer taggara, tazrwat i d-swejdeγ mennaγ ad d-tili d tabγest i sekra n win yebγan ad iqdec deg uḥric n tesnisemt, imi iswi n tegmi tusnant i icudden γer tesnisemt d asewjed n trakalt n temnaḍt n leqbayel
Description
129 p. ; 30 cm. (+ CD-Rom)
Keywords
Etude, La toponymie, L’hydronymie, Analyse morphologique, Analyse sémantique, Tizi-Rached
Citation
Etudes Linguistiques Amazighes